Fora
feliz? Rememorou todos aqueles anos. Como se pesa a vida dun home? A
súa fora como calquera outra. Chea, sucesivamente,de alegrías e
bágoas. Perdera aos seus seres queridos. Os seus tíos. A súa nai.
Sufrira esa dor. Sentiuse só e inútil (...) Traballara sen descanso
ata que as súas noites foron case tan curtas como as súas sestas.
Pero, si, fora feliz. O seu tío, o seu vello tío Faelucc, que un
día dixéralle «Aproveita a suor», tiña razón. Iso era o que
ocorrera. Fora feliz e traballara ata o esgotamento. A súa
felicidade era filla dese cansazo. Loitara. Empregouse a fondo. E
agora que se converteu nun velliño sentado nunha cadeira de anea,
agora que conseguira reconstruír o seu negocio, ofrecer a súa
muller e a súa filla unha vida confortable, agora que podía ser
plenamente feliz porque estaba fóra de perigo, porque se salvou da
miseria, xa non percibía esa intensa sensación de felicidade. Vivía
con comodidade e tranquilidade, o que xa era unha sorte. Tiña
diñeiro, pero aquela felicidade salvaxe, arrincada á vida, quedara
atrás.
O
sol dos Scorta
Laurent
Gaudé
Hai
tempo que teño comprometido escribir algo sobre o ciclismo, unha
paixon á que fun condenado dende neno por razóns que aínda hoxe
descoñezo. A pereza... e un exilio voluntario das redes sociais
impediron o cumprimento dun encargo que hoxe abordo obrigado polos
dramáticos acontecementos recentes: a morte de Scarponi. Servan pois
estas verbas perezosas de sentido homenaxe a outro ciclista morto.
Michelle
Scarponi regresou ó seu fogar a noite do venres 21 de Abril despois
de correr o Tour dos Alpes. Sacou unha foto cos seus dous fillos
xemelgos e colgounas na súa conta de twitter. Deitáronse cedo.
Unhas horas despois, ás oito da mañá do sábado, xa estaba
entrenando polas estradas de Filottrano, no centro de Italia. Unha
vida de monxe do sufrimento. Igualiño que Cristiano Ronaldo.
Pasados
só uns minutos das oito, a súa muller abrazaba o seu corpo morto
despois de seren atropelado por unha furgoneta. Escasas horas
separan ambos instantes. Unha promesa de amor eterno e a certeza
dunha morte infinita.
O
ciclismo é un deporte duro, moi duro. Todo o mundo o di...aínda que
poucos o saben. Pello Ruiz Cabestani escribiu: “Cantas veces
pechei os ollos na bicicleta... Recordo que neses momentos tan duros,
esquecíame de todo: dos meus amigos, da miña familia, de min
mesmo...Toda as miñas forzas se concentraban nos pedais que subían
e baixaban. Os meus ollos pechábanse para impedir que entrasen
pensamentos que puidesen distraerme. Chegaba ós limites físicos, a
sairme do meu propio corpo”. “Teño chegado demasiado
lonxe na dor” confesou Indurain. Imposible non percibir a
espiritualidade do ser humano mais aló da fronteira dos seus
límites.
Hai
uns días un compañeiro de pedaladas contábame o acontecido a un
coñecido seu, aspirante a promesa do ciclismo. Xornadas
interminables de entreno, milleiros de quilómetros por temporada,
frio e auga, calor e sede. Unha dieta estrita, complementos
“vitamínicos” descoñecidos, esforzo sen fin…, os test en
carreiras menores, revisións e análises médicos… Despois de todo
ese esforzo, con moita sorte e se respectan as lesións, podería ser
incluido no equipo titular da volta a España. E todo para levarlle
botellas de auga ao seu xefe de filas. Estivo a punto de conseguilo
pero deixouno antes de empezar e preparou oposicións a bombeiro.
Imaxinade o que pasaron os que o conseguiron. Mínimo unha década de
preparativos….e logo dúas décadas de sufrimento e
despois...rondando os corenta...un retiro sen luxos...ás veces co
xusto. Eso era o que lle agardaba a Scarponi. Tiña 37 anos, nada
mais que demostrar e unha vida por comezar á volta desa maldita
curva….onde agardaban a súa muller e os seus dous fillos.
Sei
que moitos pensan que todo isto é absurdo. Que o ciclismo é un
deporte de tolos. Non entenden o valor do sufrimento. Nesta sociedade
postmoderna o sufrimento é algo supérfluo. Nunha etapa de
Bruxelas-Amien de 1910, as crónicas narran o esforzo dun ciclista
que percorre os derradeiros 40 quilómetros coa roda dianteira
pinchada. Chegou ás once da noite cunha hora e media de vantaxe
sobre os dous outros únicos corredores que conseguiron acabar a
carreira. Fora un día longo como unha noite, as árbores axitábanse
sen cesar, o vento mandou aos labregos para a casa, houbo saraiba,
boquetes das bombas da 1º Gran Guerra, cruces de camiños dos que
os xendarmes desartaran e corredores que tiveron que subirse aos
hombreiros de outros para limpar os sinais enlamados. O ciclismo foi
xesta dende os seus inicios. Pero todo ese sufrimento transfórmase
en pracer. Esa é a recompensa que a natureza outorga aos ciclistas
polo homenaxe que lle rinden cos seus padecementos.
Almoadóns
de terciopelo, parques temáticos, gafas de sol, manicura, camisolas
de angorina... as persoas teñense tornado en peluches de lá.
Seguimos tendo corpos que poderían aguantar cinco dias e catro
noites camiñando por un deserto de neve sen comida, pero preferimos
a anestesia tecnolóxica e consumista. Dámoslle as costas á
natureza e por non sufrir...preferimos morrer en vida. En lugar de
amosar o noso agradecemento á choiva que nos molla, escapamos ou
abrimos o paraugas. A natureza é unha anciá dona con poucos
pretendentes, e aqueles que se arriscan a coñecer os seus encantos
son recompensados de xeito apasionado. Por iso hai quen sube o
Everest. Por iso hai ciclistas. Sufrir é necesario; a literatura é
superflua. Así o expresa Tin Krabbé, axedrecista e exciclista no
seu excelente libro “O Ciclista”.
O
ciclismo é moito mais que dar pedales. No Tour de 1934, cando na
proba se competía entre seleccións nacionais, un barbilampiño
mozo francés de 20 anos sorprendeu a todo o mundo gañando varias
etapas e colocándose líder por diante do seu xefe de filas, Antonin
Magne. Na decimoquinta etapa, baixando o Puymorens nos Pirineos, o
veterano Magne pincha a roda dianteira e esíxelle a súa roda ao
xoven Vietto. O rapaz accede e entregalle a roda ao seu líder, para
logo quedar na cuneta chorando desconsoladamente. Un fotógrafo
rexistrou cunha instantánea ese pranto desolado. Máis no ciclismo
como na vida, en ocasións, hai derrotas que empañan unha vitoria.
Cando o disciplinado Vietto entrou na meta con catro minutos e medio
de retraso, o público adicoulle os enfervorizados aplausos que lle
negara ao seu xefe de filas. Foi segundo, máis foi o primeiro dunha
larga serie de perdedores con mais sona que o vencedor.
Jacques
Anquetil foi un dos mellores especialistas da historia en probas
contrarreloxo. Coñecido na década dos 50 como Monsieur Crono, de hábitos disolutos, gustaba de comidas copiosas e adestramentos
lixeiros. O champán era a súa bebida de cabeceira. De orixe humilde
corría cunha precisión matemática. Alcumado como o “Principe”,
o seu pedaleo era de seda. Cunha elegancia indescritible semellaba
entrar nunha especie de trance perfecto rodando a un ritmo constante
ancorado nos limites da dor. Era sencillamente imbatible. Tiña o
respecto de todo o público, era temido polos seus rivais, pero nunca
foi o mais querido de Francia. Demasiado loiro. Demasiado
calculador. Distante e alonxado dos focos. O pobo francés sentía
debilidade polo eterno segundón, Raimond Poulidor, a pesar dos cinco
tour que Anquetil conseguiu.
Rudi Altig foi un bo ciclista. Un dos grandes. Gañou a volta
a España de 1962, campión do mundo en ruta, gañou varias
clásicas e moitas etapas nas principais probas. En xullo do ano
pasado, pouco antes de morrer, preguntáronlle cal foi o mellor
momento da súa carreira. Despois de moitas e importantes vitorias,
o ciclista alemán confesou que o día mais importante da súa vida
fora cando axudou a Anquetil a gañar o Trofeo Barachi de 1962, unha
contrareloxo por parellas de mais de 100 quilómetros considerada a mais dura do momento.
O
todo poderoso Anquetil deixou de darlle relevos a Antig, quen se viu
obrigado a tirar de Monsieur Crono durante mais de corenta
quilómetros, empurrándolle a bicicleta, animandoo as veces,
increpandoo outras, levandoo ao límite da súa resistencia.
Finalmente gañaron a crono. Anquetil derrubouse na meta e as imaxes
do príncipe ensangrentado e ao borde do colapso pasaron a historia
do ciclismo para sempre. O video é un documento incríble que aínda
hoxe sorprende pola súa evidente forza. As fotos tampouco deixan
lugar a dúbidas.
Preme na imaxe para ver o video
Probablemente
o ciclista con mais clase de todos os tempos e o mais querido pola
afición foi Fausto Coppi. Atrapado por unha aura de fatalidade e
fraxilidade, a sua mirada tímida, a súa delgadez mística e os seus
esforzos por afastarse da celebridade, non facían mais que atraer a
curiosidade e o interese do público. As máxicas crónicas de Gino
Buzatti descríbeno escalando as montañas do Izoard envolto na néboa.
Diríase que flota e cando pasa pola estrada tortuosa, ateigada de
xente, semella que todos flotan marabillados e impresionados pola súa
soidade. Despois desaparece entre as nubes e por primeira vez entenden
que tan só son homes. Coppi, home de esquerdas, representaba para á
Italia dos anos 40 a improvisación e a xenialidade dun ser
incomprendido. Gañou cinco Giros de Italia e dous Tours de Francia.
Ginno
Bartali era o alter ego de Coppi. Casado e católico, rudo e
brabucón buscaba o recoñecemento e facíase notar tanto sobre a bicicleta
como baixado dela. Coñecido como “il Ginetaccio”, gañaba as
carreiras a base de forza bruta e musculatura. Era ademais o ciclista
do réxime, Mussolini adorabao e dicía que Bartali era o prototipo
da raza Italiana. Gañou dous Tours de Francia e tres Giros de
Italia.
Italia
atopábase dividida entre os dous ciclistas que a cambio, ofrecían
duelos gloriosos en etapas épicas marcadas pola súa grande
rivalidade persoal. Cando Fausto Coppi morreu con 40 anos, Bartali
afirmou “foise a miña outra metade”. Bartali morre no
ano 2000 con 85 anos despois dunha pracenteira vellez. Aínda hoxe toda
Italia segue a preguntarse quen lle deu a botella de auga a quen,
aquel día de 1952 baixo un sol inerme na ascensión ao Galibier.
Ningún dos dous quixo aclaralo xamais.
Anos
despois un monxe descubriu nun mosteiro uns documentos sorprendentes.
Bartalli, o ciclista do réxime de Mussolini, aproveitou o parón
ciclista provocado pola Segunda Guerra Mundial para adestrar sen
descanso polas estradas italianas. O seu ascendente e a súa
autoridade permitíanlle cruzar os controis policiais sen dar
explicacións mais aló de firmar algún autógrafo. Ninguén imaxinaba que durante ese
tempo Bartali aproveitou a súa sona de home cercano ao rexime
fascista para transportar documentos, fotos e pasaportes falsos introducidos no
cadro da súa bicicleta. Calcúlase que axudou a salvar a mais de 800
xudeos. Nunca o contou a ninguén. Tampouco aos seus fillos. Cargou en silencio
toda a súa vida co seu estigma e cun prexuizo inxusto.
O
pelotón ten os seus códigos e os seus segredos. Quen non sabe interpretalos ou non os respecta é
desprezado. É como un exército de artistas coa súa xerarquía e rituais. Antiheroes. Nunca se ataca cando hai unha caida, sempre se comparte
comida e auga cos rivais, nunca se fala mal dun compañeiro de
fatigas, a vitoria debe ser respectuosa. Os favores devólvense mesmo
deixando gañar a outro e nunca se ataca ao lider dunha carreira na
última etapa. Máis non convén enganarse, o pelotón pode ser moi
cruel sen sairse das regras non escritas.
Scarponi
coñeceu o mellor e o peor do ciclismo. Os calexóns escuros que o
home se empeña en percorrer baixo o pretexto do inevitable. Agora
tocáballe disfrutar do esforzo acumulado. O ciclismo é un deporte
de fondo. Pasados os 35, o corpo soporta o sufrimento mellor que
nunca, acostumado á dor, réndese á evidencia e faino cotián.
Como Alejandro Valverde, ao final da súa carreira empezaba o mellor. Pracer sen
culpa, o respecto do pelotón que é un clan, e o hourizonte dun
retiro merecido. Nada xa que perder…
Quizáis
caiamos na tentación de sentir lástima por Scarponi. Ó seu
enterrro acodiron 5.000 persoas, os seus fillos de 5 anos incluidos.
Recibiu todos os honores do exército ciclista. Morreu unha mañá
cedo de primavera. Quero pensar que morreu facendo o que lle gustaba.
Ergueuse dunha cama quente e almorzou ben. Coñezo esa sensación.
Sei como ule o vento da mañanciña na bicicleta. Algún día os seus
fillos entenderán as xestas do seu pai. Sentiránse orgullosos. Iso
tamén forxa un carácter. Eu sinto lástima polo condutor da
furgoneta, pola súa muller e os seus fillos se os ten….aínda que
se saltara unha prioridade de paso.
